DEEL IX: De Dierenrechtbank

Waarom mensen ooit zijn begonnen met het berechten van dieren valt niet te achterhalen. We weten slechts dat het een lange geschiedenis kent die in ieder geval teruggaat tot bij de Oude Grieken maar het is waarschijnlijk dat er van dierenrechtszaken, of in ieder geval vormen van geïnstitutionaliseerde wraak op dieren, al veel langer sprake is.  Op het moment van schrijven lijkt het berechten van dieren een verbazingwekkende misvatting. Maar het is tekenend dat de verbazing hierover pas in de 20ste en 21ste eeuw tot uiting komt in bijvoorbeeld de academische studie van Evans in 1906. Het betreft hier niet voor niets de eeuwen waarin de industrialisatie goed op gang komt en de eigenlijke dierlijke aanwezigheid langzaam uit het dagelijks leven verdwijnt terwijl het huisdier zijn intrede doet in nog nooit geziene aantallen en zich uiterst snel vermenigvuldigt. Deze wonderlijke transformatie waarbij het dier definitief zijn gevaarlijke, onvoorspelbare en altijd enigszins mysterieuze aanwezigheid inruilt voor een permanente vredige relatie met de mens die hem van voedsel en onderdak voorziet, markeert vermoedelijk een breuk in ons denken over dieren. Vóór deze ontwikkeling moet het toekennen van boven-dierlijke eigenschappen aan het dier (magisch, psychologisch of moreel  van aard)  veel gebruikelijker zijn geweest dan wij ons nu kunnen voorstellen.

In de studie van Evans komt bijvoorbeeld de zaak van de ratten van Autun aan bod. Deze ratten werden berecht voor het opeten van het graan. Alhoewel zij niet zelf kwamen opdagen werd voor hen een advocaat voorzien die hun zaak voor de rechtbank bepleitte. De advocaat putte zich uit in redenen waarom de ratten niet voor de rechter konden verschijnen. Zij woonden volgens hem zeer ver van de rechtbank en waren erg bevreesd voor de katten die op ‘iedere straathoek staan opgesteld met het doel om mijn cliënten te vermoorden.’ Door de grote hoeveelheid verschillende zaken, geografisch en door de tijd verspreid, is Evans geneigd om dit soort argumenten niet als toneelspel te zien in een schijnproces maar als oprechte pogingen om de dieren in te passen in het juridische raamwerk van de tijd.

De kwantitatieve climax van de dierenrechtszaken vindt niet in de Middeleeuwen plaats, zoals men misschien zou verwachten, maar rond 1600, een periode die we associëren met het helder worden van de geest maar waarin dus ook een ongekend aantal dieren voor de rechtbank moest verschijnen. Deze verbazingwekkende vaststelling heeft mij voor mijn eigen vermaak een aantal zaken doen uitschrijven die hieronder zullen volgen. De teksten bevinden zich in de categorie apocriefe non-fictie. Het is non-fictie in de zin dat het allemaal echt gebeurd is en het is apocrief in de zin dat het nou ook weer niet precies zo gebeurd is als dat ik het hier doe voorkomen.

De zaak van de ratten van Autun

Rechter:

Voor de rechtbank verschijnen vandaag de Ratten van Autun, verdacht in de zaak van de vernietiging van het graan van Autun. Het is de rechtbank niet ontgaan dat door de vernietiging van het graan het morele evenwicht van de gemeenschap van Autun op de proef wordt gesteld hetgeen tot uiting komt in onderlinge spanningen en bestialiteit. De rechtbank stelt het zich als taak om iets of iemand te straffen om verder onheil te voorkomen. Ik verklaar de zaak voor geopend.

Advocaat:

Edelachtbare, helaas zijn mijn cliënten vandaag niet op komen dagen. Ze wonen nu eenmaal zeer verspreid door de stad en het zou kunnen dat het gerechtelijk bevel hen niet bereikt heeft.

Aanklager

Hieruit blijkt de onverschilligheid van de verdachten voor het recht. Ik eis de doodstraf voor allen.

Rechter:

De ratten van Autun zullen nogmaals worden opgeroepen zodat ze de kans hebben zich te verdedigen. Verspreid het gerechtelijk bevel door alle wijken waar de ratten wonen of zouden kunnen wonen. De zitting is tot morgen geschorst

de volgende dag

Rechter:

Voor de rechtbank verschijnen vandaag de ratten van Autun. Verdacht in de zaak van de vernietiging van het graan van Autun.

Advocaat:

Meneer de Rechter, excuses, mijn cliënten zijn alweer niet op komen dagen. Ze wonen zeer ver van de rechtbank en zijn werkelijk, werkelijk doodsbenauwd voor de katten die op iedere straathoek staan opgesteld en die het doel hebben mijn cliënt te vermoorden. Het kan redelijkerwijs niet van mijn cliënt verwacht worden in de huidige situatie tot bij de rechtbank te komen

Aanklager

Minachting van de Rechtbank, de ratten moeten worden verdoemd.

Rechter:

Ik zal uw cliënt bij verstek moeten veroordelen. Ik kan u niet het recht op verdediging gunnen als uw cliënt niet voor de rechtbank verschijnt. De ratten van Autun zijn bij deze veroordeeld tot het verlaten van Autun om zich te vestigen in het veldje bij het bos naast de rivier waar zij nog lang en gelukkig zullen kunnen leven.

Advocaat:

Edelachtbare, ik maak bezwaar. U kunt mijn cliënt toch niet verbannen naar een dergelijk onvruchtbaar stuk grond? Zij hebben als schepping van God evenveel recht op voeding als de mensen. Wat gaan zij op het braaklliggende stuk grond moeten eten? Hoe gaan ze hun holen moeten graven in de keiharde aarde. Ik kan onmogelijk in uw vonnis berusten en zal in hoger beroep moeten gaan.

Rechter:

Laat het veldje onderzoeken. Laat experts naar het veldje gaan om te onderzoeken of de ratten er kunnen overleven. De zitting is tot nader order geschorst.

de volgende dag

Rechter :

Vandaag dient de zaak van de ratten van Autun, verdachten in de vernietiging van het graan van Autun. Vorige zitting werd besloten het veldje waar de ratten naartoe zouden worden verbannen te onderzoeken op vruchtbaarheid. Wat zijn de bevindingen van de onafhankelijke experts van de rechtbank.

Experts:

Het veldje is droog maar niet uiterst droog, zo groeit er bijvoorbeeld: Kamille, St janskruid, Absinthalsem, gras en zijn er allerlei insecten te vinden. Er kan dus niet gezegd worden dat het uiterst vruchtbaar is, maar onvruchtbaar is het toch zeker ook weer niet te noemen. Ons oordeel is dat het veldje voor de ratten geschikt is.

Rechter:

Dan zij het zo. De ratten worden gesommeerd om zich naar het genoemde veldje te begeven binnen 6 dagen. Een uitzondering wordt gemaakt voor de ratten die kinderen hebben of zwanger zijn. Zij hebben 14 dagen om zich van Autun te verplaatsen naar het genoemde veldje. Na 14 dagen mag geen rat zich meer in Autun bevinden.

14 dagen later.

Rechter:

Vandaag dient de zaak van de Ratten van Autun. In een voorgaand vonnis werden de ratten verbannen naar het veldje. Echter de ratten zijn nog steeds in Autun.

Aanklager:

Schande!

Advocaat:

Edelachtbare het spijt me zeer, mijn cliënt beroept zich op een grote hechting aan Autun en bovendien, als schepselen van God hebben zij toch zeker recht op eten net als ieder ander. Mijn cliënt betwist dat op het genoemde veldje voldoende eten zou zijn voor alle leden van de gemeenschap.

Rechter:

Uw cliënten houden zich niet aan het oordeel van de rechtbank. Ons rest dus maar een enkel middel. We zullen de ratten van Autun moeten ex-communiceren!

Aanklager:

Verdoem ze! Verdoem ze!

Advocaat:

Nee, nee niet een anathema! Mijn cliënten zijn scheppingen van de Heer, scheppingen van de Heer!

Rechter:

Breng de mirre, breng het altaar.. (het altaar komt binnen, de mirre wordt gebrand, de rechter zwaait met de scepter en ..) bij deze verklaar ik de ratten van Autun verdoemd! Verdoemd zijn de ratten van Autun!

De zaak van het bestiale varken

Aankondiger

Zoals iedereen weet behandelt deze Rechtbank drie verschillende soorten zaken. een Moordzaken waarvan de moordenaar onbekend is of onvindbaar. twee Moordzaken waarbij een object, bijvoorbeeld een steen, de dood van iemand heeft veroorzaakt, vaak door op het hoofd van diegene te vallen. drie zaken waarbij een dier de dood van iemand heeft veroorzaakt.

Vandaag dient de zaak van het varken dat betrokken was in een zaak van Bestialiteit. Van de man die de Bestialiteit beging hebben we de schuld reeds vastgesteld. Hij werd vanochtend ter dood gebracht. Vandaag buigt de rechtbank zich over vraag of het varken hierdoor schuldig moet worden geacht aan moord.

Breng het varken!

het varken komt de rechtszaal in

Rechter

Het varken heeft tot nu toe bitter weinig losgelaten over de feiten. De rechtbank is dus genoodzaakt om zwaardere middelen in te zetten. Bindt het varken op het rad om een bekentenis af te dwingen

het varken wordt op het rad gebonden en enige tijd geradbraakt maar laat niets los

Aanklager

Aangezien het varken niets verklaard moeten we ervan uitgaan dat het schuldig is. Het varken heeft de man verleid tot verregaande handelingen waarover niet gesproken mag worden en daardoor zijn dood veroorzaakt

Rechter:

Ik veroordeel het varken tot de brandstapel.

het varken knort luidruchtig

Advocaat:

Mijn cliënte ontkent de man verleid te hebben. Ze is in deze zaak slachtoffer en zeker geen dader. Met alle respect Edelachtbare, U kunt mijn cliënt niet veroordelen tot verbranding, ze heeft een uitstekende morele reputatie.

Rechter:

Hoe komt u daarbij, het is toch zeker geen paard.

Advocaat:

Het blijkt uit de getuigenis van de gemeenschap.

Gemeenschap:

Het varken is eerlijk in woord en daad en van hoogstaand moreel gedrag. Voor zover het varken heeft deelgenomen aan de ten laste gelegde feiten was dit slechts met grote tegenzin en onder dwang van haar meester

De beul:

Ik zal het varken alvast in brand steken daarna zien we of het terecht was.

Rechter:

Wat een baan. Ik herroep mijn vonnis. In plaats van het varken te verbranden. Word het  een paar keer flink op het hoofd gemept. Mep het varken op zijn hoofd!

de Beul mept het varken zichtbaar teleurgesteld een paar keer op het hoofd.

Het zou zonder twijfel een geruststelling betekenen als wij wisten dat het berechten van dieren definitief tot het verleden zou behoren. We zouden met tevredenheid de these van het voortschrijdende inzicht bewezen kunnen zien waarin de mensen door de tijd steeds wijzer worden en steeds beter bestand tegen de raadselen van de wereld. In plaats daarvan zien wij een tegengestelde beweging en moeten we constateren dat het berechten van dieren nooit werkelijk is gestopt. De praktijk van het berechten en controleren van dieren is van karakter veranderd. Het voor de rechter brengen van dieren alsof het personen zijn die zich als personen moeten verantwoorden is voor zover bekend uitgestorven. Maar in 1998 kon de hond Woofie nog ter dood worden veroordeeld voor het blaffen naar een postbode in het Schotse plaatsje Petershead. Pas nadat Brigitte Bardot, de Franse actrice, zich erin had gemengd kon hij in hoger beroep worden vrijgesproken voor een misdaad waar een veelvoud van Engelse honden schuldig aan zou hebben gepleit. In 2014 werden er in het Limburgse Weert nog 3 zwijnenjongen ter dood gebracht door het snelrecht van een jager die landelijke media-aandacht kreeg en na hevig kritiek bekende dat hij het eigenlijk niet had moeten doen. Dit soort rariteiten leiden echter af van de dagelijks praktijk waarin dieren door vele regels en wetten, waarvan zij zelf geen kennis hebben, worden omringd en doorlopend in naam van die regels worden geëxecuteerd zonder dat daar enig krantenbericht aan te pas komt. Voor wie het verboden is een mens te vermoorden is het over het algemeen betrekkelijk eenvoudig om een dier ter dood te brengen.

Aan de andere kant van het spectrum zien we tegenwoordig de algemene voorliefde voor uitstervende diersoorten die in vele opzichten even absurd is als het berechten van dieren ook al kunnen wij dat op het moment van schrijven nog niet goed onderscheiden. Voor deze iconische soorten worden immers enorme sommen geld gegenereerd op basis van sentimentele overwegingen, Maar het systeem waaruit dit geld is ontstaan is vaak funest voor deze soorten al wordt het door de meeste mensen toch nergens echt bevraagd. Iedereen die zich met de bescherming van uitstervende soorten bezig houdt weet bovendien dat het behoud van dieren niet inherent goed is, in veel gevallen hopeloos en daarnaast strijdig met de evolutie. De voorliefde en het sentiment zijn dan ook slechts te verklaren uit het rekenkundige feit dat een uitstervende diersoort beter is te tellen, te reguleren en waar te nemen, dan een diersoort waarvan de populatie een overvloed beleeft. Hier doet zich de volgende paradox voor. Alhoewel een uitstervende diersoort gemakkelijker te tellen is dan bijvoorbeeld het wereldwijde aantal mieren, is het lastiger om van een wilde diersoort het uitsterven met zekerheid te bevestigen doordat een klein groepje ervan zich gemakkelijk kan verbergen en zich jarenlang in stand kan houden zonder waargenomen te worden. Zo kon het bijvoorbeeld gebeuren dat de groot-orige vleermuis (Pharotis imogene) in Papoea Nieuw-Guinea 124 jaar voor uitgestorven doorging totdat er in de zomer van 2014 weer een in de diepe bossen van Kamali bij de kust in de buurt van Abau werd ontdekt.

Op een zelfde manier misschien, verbergen bepaalde uitgestorven gewaande ideeën, levenswijzen en manieren van denken, zich in de mensen om onverwacht weer te verschijnen als de omstandigheden, die voor een belangrijk deel niet te beïnvloeden zijn, zich daarvoor lenen.